ΠΕΖΟΠΟΡΙΚΗ-ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΗ ΕΞΟΡΜΗΣΗ ΣΤΟΥΣ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ-Ν ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ

ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΙΟΥΛΙΟΥ

Αναχώρηση στης 7.00 π.μ από το Δημαρχείο Ηλιούπολης με κατεύθυνσή το Δελβινάκι. Στάση  στα Γιάννενα  όπου θα επισκεφθούμε το νησάκι . Εκεί θα επισκεφθούμε το Μουσείο του Αλή Πασά και της Επαναστατικής περιόδου.

Θα δούμε  εκπληκτικά έργα τέχνης της Ηπειρώτικης ασημουργίας: όπλα, κοσμήματα, χρηστικά αντικείμενα, κεραμικά από τον 17ο έωςς τις αρχές του 20ου αιώνα, παραδοσιακές φορεσιές της Ηπείρου, αναπαράσταση χειμωνιάτικου οντά, αναπαράσταση του πνιγμού της Κυρα-Φροσύνης, σπήλαια όπου παρουσιάζονται ιστορικά γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έργα ζωγραφικής, λιθογραφίες και αντικείμενα λαογραφικού ενδιαφέροντος.

Θα συνεχίσουμε  με στάση για να  επισκεφθούμε την   Μονή  Βελλάς

Η υπάρχουσα Μονή  είναι ουσιαστικά ανακατασκευή της παλιάς που έγινε το 1745, όπως μας πληροφορεί επιτοίχια επιγραφή. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Μονή Βελλάς απετέλεσε από το 13ο αιώνα και για 400 χρόνια περίπου μεγάλο πνευματικό κέντρο, ενώ διέθετε και μεγάλη περιουσία. Ερημώθηκε το 1817, αφού οι μοναχοί αρνούμενοι να δώσουν την περιουσία τους στον Αλή πασά των Ιωαννίνων, μετέβησαν στην Κέρκυρα.

Πολύ  κοντά στην Μονή βρίσκονται οι  πηγές Βελλάς  του ποταμού Καλαμά, σε ένα υπέροχο περιβάλλον.

Μέσα από τα σπλάχνα του βράχου και από ρίζες δέντρου πετιέται το νερό που δίνει χρώμα και άρωμα ζωής στην περιοχή.

Η περιοχή των πηγών έχει  διαμορφωθεί από το Δήμο Καλπακίου σ’ ένα χώρο αναψυχής και ξεκούρασης. Κάτω από τον παχύ ίσκιο των δέντρων  μπορούμε να  απολαύσουμε τον καφέ η το φαγητό στο ομώνυμο αναψυκτήριο.

Το απόγευμα θα φθάσουμε στο Δελβινάκι. Επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο του χωριού και στον ιερός ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1620) με τις πανέμορφες τοιχογραφίες της.  Στην συνέχεια  θα δειπνήσουμε και θα διανυκτερεύσουμε

ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΛΙΟΥ

Μετά το πρωινό θα πεζοπορήσουμε  από το Δελβινάκι – ομβροδεξαμενή  Μωραίτη -Αγ. Χριστόφορος Δολού- Δολό  στάση για περιήγηση στο χωριό .

Το χωριό είναι χτισμένο στα 800 μέτρα υψόμετρο, σε μια καταπράσινη περιοχή μοναδικής φυσικής ομορφιάς. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός διατηρητέος οικισμός και κάθε του γωνιά έχει την δική της ξεχωριστή ομορφιά

Στην συνέχεια θα  πεζοπορήσουμε στην  χαράδρα Κουβαρά και θα καταλήξουμε στο χωριό Πωγωνιανή Ω Π5.

  Όσοι δεν επιθυμούν να συμμετέχουν σε όλη την διαδρομή μπορούν να μείνουν στο χωριό Δολό και με το πούλμαν να πάνε στην Πωγωνιανή.

Εκεί θα επισκεφθούμε το  Λαογραφικό Μουσείο  και θα έχουμε ξενάγηση για να γνωρίσουμε την πλούσια ιστορία της περιοχής , το ανακαινισμένο μουσείο ψηφιδωτών του μεγάλου εικαστικού Γιάννη Χολέβα και το  Ταχυδρομικό – Τηλεπικοινωνιακό Μουσείο . Θα γευματίσουμε στη ταβέρνα << Στέκι του Καρδάση>> και θα  επιστρέψουμε  στο Δελβινάκι.

Το απόγευμα θα περιηγηθούμε στο δάσος της Μπούνας  και  θα θαυμάσουμε την θέα προς την κοιλάδα της Δερόπολης με τα ελληνόφωνα χωριά της Βορείου Ηπείρου .

ΤΡΙΤΗ 19 ΙΟΥΛΙΟΥ

Μετά το πρωινό θα πεζοπορήσουμε  από το Δελβινάκι –ομβροδεξαμενή Σκυφτού- Δρυόδασος Βήσσανης- τους προϊστορικούς τύμβους της Μερόπης και τις πηγές της Γκλάβας (πηγές Γορμού ποταμού) όπου θα απολαύσουμε και μια αναζωογονητική βουτιά στα κρυστάλλινα νερά του – τον καταρράκτης Δέσση ένα μοναδικό φυσικό τοπίο με καταρράκτη και σπάνια βλάστηση – το Κατωγέφυρο και θα καταλήξουμε  στο Ωραιόκαστρο  ΩΠ 5.30.

Το χωριό που παλαιότερα ονομαζόταν Λαχανόκαστρο, είναι χτισμένο στις δύο όχθες του ποταμού Γορμού, σε μία καταπράσινη περιοχή. Από τις πλαγιές του Κουτσόκρανου που βρίσκεται το Ωραιόκαστρο, έχει ανεμπόδιστη θέα στην κοιλάδα του Καλαμά.

Σήμα κατατεθέν του χωριού δεν είναι άλλο από το ομώνυμο κάστρο και τα ερείπια της ακρόπολης των Μολοσσών που βρίσκονται στην μία όχθη του ποταμού.

Το χωριό έχει παραδοσιακά πετρόχτιστα σπίτια, παλαιούς ναούς και ιστορικά κτίρια που μαρτυρούν πως το χωριό πέρασε καιρούς μεγάλη ευημερίας.  Νερόμυλο και  δύο νεροτριβές .

Θα γευματίσουμε σε ταβέρνα στο Ωραιόκαστρο και επιστροφή στο Δελβινάκι.

Το απόγευμα θα περιηγηθούνε το χωριό Βήσσανη το οποίο είναι χτισμένο κάτω από τα πανύψηλα βουνά και μέσα σε πολύ πράσινο. Κάθε γωνιά του χωριού μαρτυρά τις ημέρες μεγάλης ακμής που γνώρισε κάποτε, αφού είναι γεμάτο με επιβλητικά ιστορικά κτίρια, αρχοντικά και καλοδιατηρημένες κατοικίες.

Οι ηπειρώτες μάστορες της πέτρας, έχουν βάλει όλη τους την τέχνη και έχουν φτιάξει παραδοσιακά πετρόχτιστα σπίτια με ψηλές μάντρες και πλακόστρωτες αυλές.

Στην συνέχεια θα επισκεφθούμε περίπου 1,5 χιλιόμετρο έξω από το χωριό, μέσα σε μια περιοχή γεμάτη με πλατάνια,την  Ιερά Μονή Άβελ, που δημιουργήθηκε από τον γαιοκτήμονα Αβέλη. Το καθολικό ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού, αθωνίτικου τύπου με τρίπλευρους πλάγιους χορούς στη νότια και βόρεια πλευρά . Στο εσωτερικό ο ναός κοσμείται με τοιχογραφίες του 1770, των ζωγράφων Κωνσταντίνου και Μιχαήλ από τους Χιονιάδες Κόνιτσας, οι οποίοι έδρασαν το 18οαι. στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Δ. Μακεδονία. Το τέμπλο του ναού είναι νεότερο (19ου αι.) ξυλόγλυπτο, επιχρυσωμένο .

Όλες οι διαδρομές  θα πραγματοποιηθούν με την συνεργασία του Φυσιολατρικού  Ορειβατικού συλλόγου Πωγωνίου.

ΤΕΤΑΡΤΗ 20  ΙΟΥΛΙΟΥ

Μετά το πρωινό αναχώρηση με κατεύθυνση τα Λουτρά Αμαράντου.

Πρώτα θα επισκεφθούνε στο χωριό Θεοτόκος στον Γράμμο ένα από τα Μουσεία – Μνημεία για τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Το Μουσείο στεγάζεται στο σπίτι που έμεναν δύο αγωνιστές του ΔΣΕ, ο Χρήστος και η Ελένη Ζούνη, μετά από προσφορά που έκαναν τα παιδιά τους στο ΚΚΕ. Στον περίβολο του Μουσείου έχει στηθεί ένα νέο Μνημείο αφιερωμένο ειδικά στους νεκρούς που έδωσαν τα χωριά της περιοχής στον αγώνα του ΔΣΕ.

Το κυκλικό σχήμα της βάσης του Μνημείου περιβάλλεται περιμετρικά από διαδρόμους και τοιχία που επάνω τους είναι αναρτημένες οι επιγραφές με τα ονόματα των μαχητών/-τριών από τα χωριά της περιοχής που έπεσαν στη μάχη. Θα συνεχίζουμε για το χωριό Λυκόραχη όπου θα επισκεφθούμε το   Λαογραφικό Μουσείο Τάκη Φασούλη  . Στο μουσείο  θα δούμε αντικείμενα του ελληνογερμανικού πολέμου και του εμφυλίου ,αρκετά  γεωργικά, κτηνοτροφικά εργαλεία μαζί με τα εργαλεία των βιοποριστικών επαγγελμάτων του χωριού κ.α. Έπειτα θα επισκεφθούμε το χωριό Πυρσόγιαννη

Το χωριό  είναι  κτισμένο σε υψόμετρο 860 μ., στις πλαγιές της κορυφής Στενό (1900μ) της οροσειράς του Γράμμου, λίγο ψηλοτερα από το σημείο ένωσης του Γοργοπόταμου με τον μεγάλο ποταμό της περιοχής αυτής, το Σαραντάπορο.   Είναι κτισμένο αμφιθεατρικά, σε σημείο με άριστη θέα προς τα γύρω βουνά και δάση,  λουσμένο όλη την ημέρα από τον ήλιο και περιβάλλεται από πυκνό δρυόδασος.

Τέλος θα συνεχίσουμε και θα επισκεφθούμε το χωριό Γανναδιό το ποίο   βρίσκεται στις υπώρειες του Σμόλικα. Χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό πλούτο και αξιόλογα αρχοντικά. Η εκκλησία του Γανναδιού είναι οι Άγιοι Ταξιάρχες.

Πολλοί Γανναδιώτες υπήρξαν μετανάστες παλαιότερα κυρίως στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας, όπου έκαναν σημαντικές περιουσίες. Από τα χρήματα αυτά το Γανναδιό ωφελήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις δωρεές και τα κληροδοτήματα που σύστησαν οι εύποροι αυτοί Γανναδιώτες, με σημαντικότερο εξ αυτών τον Σπυρίδωνα Ξυνό, με δαπάνες του οποίου κτίστηκε ο Ναός των Αγίων Ταξιαρχών του Γανναδιού , το Παρθεναγωγείο και το Σχολαρχείο (που φιλοξενούσε και μόρφωνε μαθητές από την ευρύτερη περιοχή).

Το χωριό έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός από το 1979 και έχει διατηρήσει σχεδόν ανέπαφο τον αρχιτεκτονικό του πλούτο.

Έπειτα θα συνεχίσουμε για τα Λουτρά Αμαράντου  αφού τακτοποιηθούμε στα δωμάτια και ξεκουραστούμε το βράδυ θα μεταβούμε το χωριό Μάζη όπου θα παρακολουθήσουμε το παραδοσιακό πανηγύρι του Προφήτη Ηλία .

ΠΕΜΠΤΗ 21 ΙΟΥΛΙΟΥ

Μετά το πρωινό θα πεζοπορήσουμε ξεκινώντας από την Δεντροκλησία γεφύρι Γιάτσι , Αγ Βαρβάρα, γέφυρα Μύλου , Λουτρά Αμαράντου κυκλική διαδρομή ΩΠ4  Θα ακολουθήσει γεύμα στο ξενοδοχείο . Το απόγευμα ελεύθερο

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 22 ΙΟΥΛΙΟΥ

Η ορειβατική ομάδα  θα ξεκινήσει νωρίς το πρωί για την ανάβαση στο Κάμενικ. Η διαδρομή  είναι πολύ φυσιολατρική μέσα σε  δάσος με οξυές ΩΠ 6- ΥΔ 700μ

Στην κορυφή θα δούμε πολλά χαρακώματα από την εποχή του ΔΣΕ η κορυφή αυτή του Γράμμου έχει ιδιαίτερη ιστορική σημασία γιατί ήταν το τελευταίο πέρασμα στην Αλβανία των μαχητών του ΔΣΕ μετά την ήττα  στις 29 Αυγούστου 1949 .

  Η πεζοπορική ομάδα θα πεζοπορήσει στις λίμνες  επίσης μία φυσιολατρική διαδρομή ΩΠ 3.30 Το απόγευμα ελεύθερο

ΣΑΒΒΑΤΟ 23 ΙΟΥΛΙΟΥ

Μετά το πρωινό θα αναχωρήσουμε για την Ηγουμενίτσα.  Θα κατευθυνθούμε στο χωριό Λεπτοκαρυά από εκεί θα ξεκινήσει η πεζοπορία μας .

Παραποτάμια διαδρομή  στις πηγές της Λαγκάβιτσας εκεί θα έχουμε την δυνατότητα θα κολυμπήσουμε ΩΠ5 .Θα ακολουθήσει γεύμα στην Λεπτοκαρυά. Η διαδρομή θα πραγματοποιηθεί με την συνεργασία του ΕΟΣ Ηγουμενίτσας.

Το βραδύ ελεύθερο  στην Ηγουμενίτσα.

ΚΥΡΙΑΚΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ

Μετά το πρωινό θα επισκεφθούμε το χωριό Φοινίκι.

Τα λιθόχτιστα σπίτια του, τα στενά του δρομάκια, οι αυλόπορτες με τις πελεκητές καμάρες σε συνδυασμό με το φυσικό τοπίο αποτελούν μοναδικό τόπο εκπαίδευσης για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης.

Στην συνέχεια θα επισκεφθούμε την Μονή  Γηρομερίου. Η Μονή  ιδρύθηκε στις αρχές του 14ου αιώνα στην εποχή της ακμής του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Αποτέλεσε σημαντικό μοναστικό κέντρο και έφτασε στην μεγαλύτερη ακμή της στα μέσα του 16ου αιώνα, εποχή

κατά την οποία, κατά τον Θεοδόσιο Ζυγομαλά, αριθμούσε περίπου 300 μοναχούς.

Μεγάλη, επίσης, ήταν η προσφορά της Μονής στην περιοχή της Θεσπρωτίας σε όλη τη μακραίωνη ιστορία της, συμβάλλοντας στη διατήρηση της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των κατοίκων.

Έπειτα θα πεζοπορήσουμε στο μονοπάτι Λάγγαρη. Πρόκειται για μία πανέμορφη ορειβατική διαδρομή ανάμεσα στο όρος Λάγγαρη και Καμάρα μήκους περίπου 2200 μέτρων σχετικά εύκολη αλλά και σύντομη καθώς διαρκεί περίπου 2 ώρα! Επιπλέον προσφέρει υπέροχη θέα προς το ρέμα του ποταμού που διέρχεται στο βάθος του φαραγγιού ανάμεσα από αγέροχα πλατάνια! Κατά την διάρκεια της διαδρομής θα συναντήσετε πολλά κομμάτια παλαιών αναλημματικών τοίχων που  προστατεύουν το μονοπάτι από τους γκρεμούς και τις “σάρες” ενώ πολλές φορές φτάνουν ως και τέσσερα μέτρα ύψος. Πετρόκτιστο καλτερίμι ο παλιός δρόμος πουν ένωνε τα Γιάννενα με την Σαγιάδα. Ο δρόμος του αλατιού, των ποιμένων με τα κοπάδια που πέρναγαν για τα χειμαδιά. Στην συνέχεια θα κολυμπήσουμε στις βόθρες και  θα γευματίσουμε στο χωριό  Δάφνη 

Στην συνέχεια  θα γευματίσουμε στο χωριό  Δάφνη

Επιστροφή στην Ηγουμενίτσα για ξεκούραση  το βράδυ ελεύθερο.

ΔΕΥΤΕΡΑ 25 ΙΟΥΛΙΟΥ

Το πρωί θα επισκεφθούμε τη παλαιά Σαγιάδα θα μας ξεναγήσει ο ιστορκός λαογράφος και ερευνητής Μιχάλης Πασιάκος  .

Θα ακολουθήσει  ενημέρωση στον Φορέα διαχείρισης  Καλαμά .Θα ακολουθήσει μπάνιο  στις παραλίες Κεραμίδι η Στροβίλι.  Γεύμα στην Σαγιάδα και επιστροφή στην Ηγουμενίτσα . Το βράδυ θα παρακολουθήσουμε το παραδοσιακό πανηγύρι της Αγ .Παρασκευής στην Παλαιά Σαγιάδα  . Επιστροφή στην Ηγουμενίτσα

ΤΡΙΤΗ 26 ΙΟΥΛΙΟΥ

Μετά το πρωινό θα αναχωρήσουμε για την  Αθήνα με ενδιάμεση στάση στα Σύβοτα για μπάνιο  και γεύμα  Το βράδυ θα φθάσουμε στην Αθήνα.

Αρχηγοί Παπαγεωργίου Γιώργος 6932215512  Τσιρταβή Αθανασία 6936732069

Τιμή συμμετοχής :Για τα μέλη  420 ευρώ ,  για τα μη μέλη   440 ευρώ

Περιλαμβάνει:

Μεταφορά με πούλμαν

Διαμονή σε ξενοδοχεία με   πρωινό

Ημιδιατροφή στο ξενοδοχείο στον Αμάραντο

Η διαμονή στον ξενώνα Παιώνια  στο Δελβινάκι έχει διαφορά στην τιμή   30 ευρώ επιπλέον δηλαδή 450 τα μέλη 470 τα μη μέλη

Δεν περιλαμβάνει:

Είσοδοι σε μουσεία

Μεταφορά με καραβάκι στο νησάκι

Δηλώσεις συμμετοχής  2105224924-6957818001 -6936732069

Για την συμμετοχή σας είναι απαραίτητη η κατάθεση  στο λογαριασμό του συλλόγου  140 ευρώ στην τράπεζα Πειραιώς  αριθ.  5066-070982-560   IBAN GR 40 0172 0660 0050 6607 0982-560  μέχρι τις   7-7-2022

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

Ορειβατικά μποτάκια- παγούρι με νερό, μπατόν, σκούφος ή καπέλο, γάντια, γυαλιά ηλίου, αδιάβροχο, δεύτερη αλλαξιά.

Ο αρχηγός της εκδρομής έχει το δικαίωμα, να τροποποιήσει ή να ματαιώσει  ένα πρόγραμμα που είναι σε εξέλιξη  ή πριν την έναρξη αυτού, για λόγους ασφάλειας ή ανωτέρας βίας (φυσικές καταστροφές, ακατάλληλες καιρικές συνθήκες, κλπ). Όποιος συμμετέχει, γνωρίζει τις απαιτήσεις και την  επικινδυνότητα της δραστηριότητας στην οποία συμμετέχει  και  αναλαμβάνει  ατομικά την ευθύνη της συμμετοχής του  στην δραστηριότητα, αποδεχόμενος τους κινδύνους που ενέχει καθώς και την ευθύνη για την ασφάλειά του.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΝΗΣΑΚΙ ΓΙΑΝΝΕΝΑ

Το νησί βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της λίμνης, πολύ κοντά στον οικισμό Αμφιθέα. Έχει έκταση 200 στρέμματα και μέγιστο υψόμετρο 520 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας ή 59 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της λίμνης. Το μέγιστο μήκος του είναι 800 μέτρα και το πλάτος του 500 μέτρα. Η δυτική του πλευρά είναι βαλτώδης, ενώ το υπόλοιπο τμήμα του είναι βραχώδες και δασωμένο στο μεγαλύτερο μέρος του.

Ο οικισμός δημιουργήθηκε τον 17ο αιώνα. Την εποχή του Αλή Πασά, το νησί παρήκμασε λόγω της μεγάλης φορολογίας που επιβλήθηκε. Την περίοδο αυτή, τα μοναστήρια σχεδόν εγκαταλείφθηκαν. Το 1820, ο Αλή ήρθε σε ρήξη με τον Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄, με αποτέλεσμα να σταλεί εναντίον του ο Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς που πολιόρκησε τα Ιωάννινα. Ο Αλή είχε τοποθετήσει στο νησί φρουρά χιλίων Αλβανών, οπότε το νησί βομβαρδίστηκε από τον Χουρσίτ και υπέστη μεγάλες καταστροφές. Τον Ιανουάριο του 1822, ο Αλή, έχοντας πλέον ηττηθεί, κατέφυγε στο νησί, στο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα, στα κελιά του οποίου δολοφονήθηκε.

Στις προθήκες του μουσείου του Αλή Πασά βρίσκονται, εκτός των άλλων, κάποια μοναδικά εκθέματα, όπως το περίφημο χρυσοποίκιλτο καριοφίλι του Αλή Πασά, το ασημένιο ξιφίδιο του εθνικού ευεργέτη Απόστολου Αρσάκη, το αυθεντικό τσιμπούκι του Αλή πασά μήκους 1,62 μ., και η αυθεντική μεταξωτή φορεσιά της Κυρα-Βασιλικής.

ΜΟΝΗ ΒΕΛΛΑΣ

Η Ιερά Μονή Βελλάς αποτελεί ένα από τα κορυφαία πολιτιστικά και θρησκευτικά μνημεία της Ηπείρου. Εκεί μεγάλωσαν και εκπαιδεύτηκαν πολλές γενιές και άλλες τόσες κουβαλούν τις μνήμες της. Σήμερα γίνεται μεγάλη προσπάθεια από την Μητρόπολη Ιωαννίνων για να αξιοποιηθούν οι τεράστιες εκτάσεις της Μονής και να μετατραπεί σε ένα πρότυπο κέντρο αγροτικής παραγωγής. Η Μονή Βελλάς ανήκει τοπογραφικά στους Νεγράδες Ιωαννίνων και ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Ως το 1713 αποτελούσε έδρα της Επισκοπής. Στα 1250 ο αγνώστου ονόματος επίσκοπος Βελλάς υποβάλλει κανονικά και λειτουργικά ερωτήματα προς την πατριαρχική σύνοδο του Ιουλίου του 1250, που λόγω του εμπερίστατου της ρωμιοσύνης συνεδρίασε στην Ι. Μονή Σωσάνδρων (Σίπυλος). Βρίσκεται πολύ κοντά στην τοποθεσία της αρχαίας πόλης «Παλιοβελλά», από την οποία σώζονται ελάχιστα ίχνη της, όπου στις αρχές του 18ου αιώνα ερημώθηκε από τους κατοίκους της που έφυγαν και εγκαταστάθηκαν στα Άνω Πεδινά, στο Ζαγόρι, για μεγαλύτερη ασφάλεια. Τότε η έδρα της επισκοπής μεταφέρθηκε στην Μονή Βελλάς, για ένα μικρό χρονικό διάστημα στον Παρακάλαμο και κατόπιν στην Κόνιτσα, όπου είναι μέχρι και σήμερα.

Σήμερα παραμένει  ένα από τα ομορφότερα και παλαιότερα μοναστήρια της Ελλάδας. Βρίσκεται σε έναν ηρωικό τόπο στο Καλπάκι, εκεί όπου οι Έλληνες φαντάροι με εντολές του Κατσιμήτρου σταμάτησαν τους Ιταλούς στον πόλεμο του ’40. Περιβάλλεται από πλούσια βλάστηση και έχει υπέροχη θέα… αξίζει να το επισκεφθείτε αν βρεθείτε κοντά στην συγκεκριμένη περιοχή!

ΔΟΛΟ

Περπατώντας στα λιθόκτιστα καλντερίμια του, έχετε τη δυνατότητα να δείτε τα επιβλητικά αρχοντικά, τα ιστορικά κτίρια, τα καλοδιατηρημένα αρχοντικά και τους ναούς. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία του χωριού είναι η κεντρική πετρόχτιστη πλατεία με τα πανύψηλα δέντρα.

Έχει ενδιαφέρον: Στο χωριό αξίζει να δούμε το γεφύρι Νοννούλως, το γεφύρι Δολού, την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, αλλά και τα ξωκλήσια του Αγίου Χριστόφορου, του Αγίου Δημητρίου, του Άι Γιάννη, του Αγίου Νικολάου και τη Άι Λιά.

ΠΩΓΩΝΙΑΝΗ

Ένα πραγματικό στολίδι για όλη την Ήπειρο, το μοναδικό ίσως στον τόπο μας, είναι το Ταχυδρομικό – Τηλεπικοινωνιακό Μουσείο που εγκαινιάστηκε πρόσφατα στην Πωγωνιανή, συμβάλλοντας κι αυτό στο να καταστεί η ακριτική κωμόπολη πολιτιστική κοιτίδα ολόκληρου του Πωγωνίου σε συνδυασμό και με το Λαογραφικό Μουσείο. Την πρωτοβουλία για την ίδρυση του νέου Μουσείου, που στεγάζεται στο ισόγειο της οικίας Αλέξ. Αλεξόπουλου (Σαράι Ομέρ Εφέντη) στην κεντρική πλατεία της Πωγωνιανής, είχε ο ακάματος ερευνητής και συγγραφέας Κώστας Κωστούλας , ο οποίος προσέφερε και μεγάλο μέρος των αντικειμένων που εκτίθενται σ’ αυτό.

ΜΟΝΗ ΑΒΕΛ

Η μονή Άβελ βρίσκεται κοντά στον οικισμό της Βήσσανης σε δασώδη περιοχή που ονομάζεται «Μοναστήρια». Η επωνυμία της, κατά την επικρατέστερη άποψη, οφείλεται σε κάποιον γαιοκτήμονα Άβελη, ο οποίος χρηματοδότησε την ανακαίνισή της, λίγο πριν το 1770. Ωστόσο η παράδοση αναφέρει πως η πρώτη ίδρυση της μονής έγινε από τους μοναχούς της μονής Γιουρχάν, που υπήρχε σε κοντινή απόσταση, οι οποίοι αφού την εγκατέλειψαν λόγω επιδρομών, ίδρυσαν τη μονή Άβελ.

Το καθολικό ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού, αθωνίτικου τύπου με τρίπλευρους πλάγιους χορούς στη νότια και βόρεια πλευρά. Ο τρούλος κοσμείται με τυφλά αψιδώματα και μία οδοντωτή ταινία. Στην ανατολική πλευρά εξέχει πεντάπλευρη αψίδα και στη νοτιοδυτική γωνία υπάρχει μεταγενέστερο κωδωνοστάσιο. Στη δυτική πλευρά υπάρχει νάρθηκας. Στο εσωτερικό ο ναός κοσμείται με τοιχογραφίες του 1770, των ζωγράφων Κωνσταντίνου και Μιχαήλ από τους Χιονιάδες Κόνιτσας, οι οποίοι έδρασαν το 18οαι. στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Δ. Μακεδονία. Το τέμπλο του ναού είναι νεότερο (19ου αι.) ξυλόγλυπτο, επιχρυσωμένο και παρουσιάζει ομοιότητες με το τέμπλο του Αγ. Νικολάου Βήσσανης, ώστε να θεωρούνται έργα των ίδιων τεχνιτών.

Σήμερα, από το μοναστηριακό συγκρότημα σώζεται μόνο το καθολικό και το σύγχρονο ηγουμενείο. Η μονή διέθετε μεγάλη κτηματική περιουσία και συντηρούσε μεταξύ των άλλων και σχολεία της Βήσσανης.

ΠΑΛΙΑ ΣΑΓΙΑΔΑ

Η Παλιά Σαγιάδα είναι ένα εγκαταλελειμμένο χωριό με πλούσια ιστορία, χτισμένη στην πλαγιά του βουνού. Το χωριό κάηκε από τους Γερμανούς κατακτητές της μεραρχίας Εντελβάις με επικεφαλής το λοχαγό Ζήγκφρηντ Ντόντελ, διοικητή του πρώτου τάγματος του 29ου συντάγματος. και τους μουσουλμάνους Τσάμηδες του γειτονικού χωριού Λιόψη, στις 23 Αυγούστου του 1943 και έκτοτε εγκαταλείφθηκε. Οι κάτοικοι σκορπίστηκαν στα γύρω χωριά και όταν τέλειωσε ο πόλεμος οδηγήθηκαν από το στρατό στην Κέρκυρα για την περίοδο του εμφύλιου. Το 1950, το κράτος παραχώρησε στους κατοίκους σπίτια δίπλα στη θάλλασα, όπου και αναπτύχθηκε ο νέος οικισμός.

Ο Γιώργος Τσόγκας περιγράφει στο βιβλίο του τις δραματικές στιγμές που έζησαν οι κάτοικοι την ημέρα της καταστροφής: «Οι Γερμανοί βλέπουν κόσμο ν’ανηφορίζει και αρχίζουν να βάλλουν με τα πολυβόλα και όλμους. Σύγχυση, τρομάρα και πανικός επικράτησε στον κόσμο, ο οποίος συνέχιζε ν’ανεβαίνει με μισή ψυχή τραβώντας τα παιδιά, που είχαν αποκάμει και τσίριζαν μ’ αναφιλητά. Τα πολυβόλα κροτάλιζαν και βλήματα όλμων έσκαγαν και οι φλόγες ανυψώνονταν φοβερές. Σκοτώθηκε ο Πέτρος Αντωνάδος και τραυματίστηκαν τρεις, ο Βασίλης Μάστορας, ο Τέλης Αντωνίου και ο Πούλιος Κολοκυθιάρης.»

Μετά τους Γερμανούς οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες άρχισαν να λεηλατούν και να καίνε τα σπίτια. Στη συνέχεια της περιγραφής του ο Τσόγκας αναφέρει «Ντουμάνιασε ο τόπος από τις φωτιές και τους καπνούς. Κάηκαν όλα σχεδόν τα σπίτια του χωριού. Χάσαμε τα σπίτια μας και τα νοικοκυριά μας και μείναμε άστεγοι, γυμνοί και πεινασμένοι, να περιφερόμαστε σε πανωχώρια επαιτώντας ένα κομμάτι ψωμί και κανένα παλιόρουχο. Γιατί, όπως ήταν επόμενο, μετά από την τρομάρα που πήραμε, εγκαταλείψαμε οι πλείστοι το χωριό.».

Παρά την εγκατάλειψη, στον οικισμό υπάρχουν ακόμη και σήμερα αξιόλογα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Λιθόστρωτα καλντερίμια, παλιές εκκλησίες και μισογκρεμισμένα αρχοντικά πολλά μισοκρυμένα μέσα στους κισσούς, θυμίζουν στον επισκέπτη, το παρελθόν. Στη κεντρική πλατεία του χωριού συναντά κανείς τη παλιά βρύση με την ονομασία “Πιάδι” και την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με τις μοναδικές τοιχογραφίες. Η θέα από το συγκεκριμένο σημείο προς το δέλτα του Καλαμά και την Σαγιάδα είναι καταπληκτική. Στις 26 Ιουλίου, ημέρα γιορτής της Αγίας Παρασκευής, γίνεται παραδοσιακό πανηγύρι στο χωριό.

ΛΑΓΓΑΡΗ

Το Καλντερίμι του Λάγγαρη κατασκευάστηκε την περίοδο της τουρκοκρατίας και υπήρξε βασικό τμήμα του “δρόμου του αλατιού” μεταξύ Ιωαννίνων και Σαγιάδας. Είχε πλούσια εμπορική δραστηριότητα καθώς εξυπηρετούσε την διέλευση νομάδων και κοπαδιών στους ορεινούς όγκους της Πίνδου ενώ αποτέλεσε και μέσο διακίνησης του περίφημου Σαγιαδινού άλατος  στα ενδότερα της Ηπείρου . Επιπλέον χρησιμοποιήθηκε και για την μεταφορά στρατευμάτων και οπλισμού!

Έχει ανακατασκευαστεί αρκετές φορές και η τελευταία επισκευή του έγινε σύμφωνα με μαρτυρίες ντόπιων κατοίκων το 1950. Το 2000 το Υπουργείο Πολιτισμού το ανακήρυξε  ως “ιστορικό διατηρητέο μνημείο“. Τελευταία γίνονται πολλές προσπάθειες συντήρησης και αναδιαμόρφωσης από τα δραστήρια μέλη του τοπικού συλλόγου.